Յաապ Հոքսման իրավունքի փիլիսոփա է և գրքի հեղինակ Ընդհանուր շուկայից մինչև ընդհանուր ժողովրդավարություն.
2019-ի Եվրախորհրդարանի ընտրություններից մեկ տարի առաջ Բրյուսելի քաղաքական գործիչներին կամաց-կամաց սկսում է պարզել, որ Եվրամիությունը կարող է գործել որպես եվրոպական ժողովրդավարական երկիր, եթե այն ընկալվի որպես պետությունների և քաղաքացիների միություն: Պատճառը, թե ինչու ԵՄ-ն դժվարանում է համակերպվել այս եզրակացության հետ, այն է, որ այն տասնամյակներ շարունակ փակուղում է եղել այն բանավեճում, թե արդյոք ԵՄ-ն պետք է զարգանա դեպի դաշնային պետություն, թե ձևավորի պետությունների դաշնային միություն:
Եվրոպայի ապագայի շուրջ քննարկումների այս փակուղու արդյունքն այն էր, որ ԵՄ-ն նախկինում չէր կարողանում ասել, թե ինչ է և ուր է գնում: Ժակ Դելորսը համարձակվեց ներկայացնել ԵՄ-ն որպես «չբացահայտված քաղաքական օբյեկտ», մինչդեռ նրա իրավահաջորդներից մեկը՝ որպես Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժոզե Մանուել Բարոզուն, հանդես եկավ ԵՄ-ն որպես «ոչ կայսերական կայսրություն» բնութագրելու գաղափարով: Դիվանագիտական փոխզիջման խոցելիությունը՝ համաձայնության չգա եվրաինտեգրման գործընթացի վերջնական նպատակի շուրջ, բացահայտվեց ԵՄ քննադատների կողմից՝ մեղադրելով ԵՄ-ին ոչ ժողովրդավարական լինելու մեջ:
Հակաեվրոպական կուսակցություններն էլ ավելի օգտվեցին ԵՄ-ի այս թույլ կետից, երբ Մեծ Բրիտանիայի նախկին վարչապետ Դեյվիդ Քեմերոնը, 2013-ին հայտարարելով հանրաքվե՝ ներս-կամ դուրս հրավիրելու իր որոշման մասին, ԵՄ-ն բնութագրեց որպես ոչ ժողովրդավարական կազմակերպություն: Այդ ժամանակվանից եվրաինտեգրման քննադատները կարող էին ասել այն, ինչ ուզում էին՝ առանց հերքվելու ԵՄ-ի լեգիտիմությունը խարխլելու համար։ Այս տեսանկյունից դիտարկելով՝ Brexit-ի դասն այն է, որ ԵՄ-ն կա՛մ պետք է լինի ժողովրդավարական, կա՛մ էլ ավելի քայքայվի:
ԵՄ-ի էությունը հաստատելու հայեցակարգային խնդիրն այն էր, որ ավանդական տեսությունը պնդում էր, որ ԵՄ-ի միակ երկու տարբերակներն են՝ կամ պետություն դառնալը կամ պետությունների միություն ստեղծելը: Միջազգային հարաբերությունների այսպես կոչված վեստֆալյան համակարգի համաձայն, որը դարեր շարունակ գերիշխում է միջազգային քաղաքական տեսության մեջ, ժողովրդավարություն և միջազգային կազմակերպություն տերմիններն անհաշտելի են։
ԵՄ-ի նորույթը, սակայն, այն է, որ նա հաղթահարել է այս երկփեղկվածությունը՝ կիսելով ինքնիշխանության իրականացումը։ Այս պրակտիկան նաև հնարավորություն է տվել ԵՄ-ին ներմուծել ԵՄ քաղաքացիություն: Փաստորեն, ԵՄ-ն աշխարհում միակ միջազգային կազմակերպությունն է, որն իր քաղաքացիներին իրավունք է տալիս մասնակցելու ինչպես իրենց երկրների ազգային ժողովրդավարություններին, այնպես էլ Միության ընդհանուր ժողովրդավարությանը:
Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժան-Կլոդ Յունկերին կարող են վերագրել առաջին քաղաքական գործիչը, ով սովորել է Brexit-ի դասերը: 13 թվականի սեպտեմբերի 2017-ին Եվրախորհրդարանում իր ելույթում նա ԵՄ-ն բնութագրեց որպես «միաժամանակ պետությունների և քաղաքացիների միություն» և ընդգծեց ԵՄ-ի ավելի ժողովրդավարական դառնալու անհրաժեշտությունը: Թեև նրա առաջարկները մանրամասն զուրկ էին, նա ընդունեց այն սկզբունքը, որ ԵՄ-ն կարող է գործել միայն որպես անդրազգային ժողովրդավարություն, եթե այն ընկալվի և ներկայացվի որպես պետությունների և քաղաքացիների միություն:
Անցյալ շաբաթ Ստրասբուրգում Եվրախորհրդարանի լիագումար նիստում նախագահ Յունկերը խորհրդարանին խորհուրդ տվեց, որ ինքը պետք է պատրաստվի Եվրոպական խորհրդի հետ ինստիտուցիոնալ առճակատման՝ Եվրոպական հանձնաժողովի հաջորդ նախագահի ընտրության կամ նշանակման ընթացակարգի շուրջ:
2014 թվականին Յունկերն այդ պաշտոնում ընտրվեց Եվրախորհրդարանի կողմից՝ նոր «Spitzenkandidaten» կամ առաջատար թեկնածու-ընթացակարգի արդյունքում: Չնայած այն հանգամանքին, որ այս ընթացակարգը կարևոր քայլ է ԵՄ-ի ժողովրդավարացման գործում, կառավարության ղեկավարների մի զգալի մասը, այդ թվում՝ Նիդեռլանդների վարչապետ Մարկ Ռյուտեն, ցանկանում են վերադառնալ փակ դռների հետևում նշանակման հին ձևին։ Ակնհայտ է, որ Եվրախորհրդարանը հաստատակամ է, որ հանձնաժողովի նախագահի ընտրությունը պետք է լինի ժողովրդավարական գործընթացի արդյունք:
7 թվականի փետրվարի 2018-ի որոշմամբ մերժել է Սահմանադրական հարցերի հանձնաժողովի առաջարկը՝ ներկայացնելու անդրազգային քվեարկության ցուցակներ, սակայն խորհրդարանն իրեն դնում է անհարմար երկընտրանքի մեջ. Խորհրդարանը խարխլում է Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահի իր թեկնածուի դեմոկրատական լեգիտիմության վերաբերյալ իր պահանջը:
Եվրախորհրդարանը կարող է հաղթել այս պայքարում միայն այն դեպքում, եթե իր անդամների ընտրության ներկա ընթացակարգը, որը սկիզբ է առնում 1979 թվականի առաջին ուղիղ Եվրախորհրդարանի ընտրություններից, համապատասխանի 2007 թվականի Լիսաբոնի պայմանագրի համապատասխան դրույթներին: Եվրախորհրդարանի երկընտրանքն այն է, որ նա չի կարող համատեղել ներկա ազգային ընտրացուցակների շարունակությունը սեփական անդամների ընտրության համար Եվրահանձնաժողովի նախագահի ընտրության համար ավելի մեծ ժողովրդավարական լեգիտիմության պահանջի հետ: